پیامدهای تحولات خاورمیانه برای ایران

عبدالرحمن راشد\الشرق الاوسط

برگردان: عبد الحسین بنی طرف\میدل ایست برلین

درموارد بسیارنادری صحنه سیاسی خاورمیانه دچار تحولات بنیادین شده است. اما همیشه و هرزمان تغییراتی صورت گرفت، این تغییرات ماحصل تحول و دگرگونی عمیق نظام های مهم و اساسی خاورمیانه بوده است.

نمونه بارز آن سقوط نظام شاهنشاهی و روی کار آمدن آیت الله خمینی و نظام بنیادگرا در ایران بود که به دگرگونی اساسی کشور و کل چهره منطقه خاورمیانه منجر شد.

قبل از آن با روی کارآمدن انورالسادات ، سیاست مصر کاملا سمت وسویی دیگریافت و به تغییر در جبهه متحدین این کشور منجر شد. دراثراین تغییرات توازن منطقه کاملا برهم خورد. ازطرف دیگر اما شکست صدام حسین در حمله به ایران و اشغال کویت باعث محو دودهه نقش پی درپی عراق شد.

به نظر می رسد که امروزما بواسطه سقوط حاکمیت حسنی مبارک و محاصره بشار اسد درحال تجربه تحول دیگری هستیم. دو نظام سوریه و مصر از جمله نظام های مهم و اساسی منطقه اند و تحول در این نظام ها موجب آغاز تکان های شدید سیاسی در منطقه خواهد شد که دامنه تاثیر آن می تواند یسیار گسترده و عمیق باشد

تاثیراول و برجسته آن بر ایران است که می تواند یا به تضعیف کامل جمهوری اسلامی و متحدین آن منجر شود و یا آنکه برعکس موجب تقویت آن ها خواهد شد

حذف سوریه و خروج آن از دایره متحدین ایران می تواند این کشور را به تقویت هرچه بیشتر رابطه اش با عراق سوق دهد. از این رو، ایران تلاش می کند که دایره نفوذ خود را در عراق گسترش دهد، بویژه درصورتی که آمریکا همانطور که وعده داد نیروهای خود را تا پایان امسال از عراق خارج کند.به نظر من آمریکایی ها از جدول زمانی که برای خروج نیروهای خود اعلام کرده اند، پشیمان هستند.

زیرا آن ها در برهه ای عراق را ترک می کنند، که منطقه در حال دگرگونی تاریخی ست ؛ و با خروج آن ها از نظر سیاسی و امنیتی خلایی ایجاد خواهد شد که ایران آن را پرخواهد کرد. بویژه اگر ایران سوریه را بعنوان متحد خود از دست دهد.

اما از طرف دیگر، به همان اندازه که رویدادهای سقوط نظام های مهم کشورهای عربی مانند مصر و یا سوریه نگران کننده است، به همان اندازه هم این تحولات می توانند فرصت طلایی برای برقراری نظم نوین خاورمیانه باشند.

در این جنگ سیاسی که آغاز شده است، ایران تلاش می کند که بعضی خلاء های موجود را پر کند و وزش نسیمی را که در سوریه، عراق و کشورهای خلیج آغاز شده است به سمت منافع خود جهت دهد. اما بعد رویدادهای جاری بسیار فراتر از توان و ظرفیت ایران است، زیرا خود ایران اکنون مبتلا به رویدادهایی ست که می توانند به تغییر نظام مذهبی حاکم منجر شوند.

امروز در ایران در مورد سیاست خارجی و مقاصد این کشور بحث و جدلی درگرفته است. ما باید جهان پیرامون ایران را از دید معماران سیاست خارجی ایران مورد مطالعه قرار دهیم.

ایران در آستانه از دست دادن سوریه بعنوان متحد اصلی خود است. از طرف دیگر،ایرانی ها هنوز یقین کامل ندارند که عراق بتواند همان نقشی را ایفا کند که سوریه تاکنون ایفا کرده است.

دیگر آنکه ، ایرانی ها مطمین نیستند که حزب الله و حماس درصورت نیاز بتوانند نقش اساسی در رویارویی با اسراییل و کشورهای غربی ایفا کنند، زیرا از زمان شروع اعتراضات در سوریه این سازمان ها بسیار تضعیف شده اند.

اما چهارمین زیان تحولات منطقه برای ایران ترکیه است. ایران تا کنون روی ترک ها حساب باز کرده بود و تصور می کرد که ترک ها نقشی متعادل در جهت منافع آ ن ها ایفا خواهند کرد. اما ایرانی ها متوجه شدند که ترکیه نقشی معکوس دارد و درحال فراهم کردن سقوط سوریه بعنوان متحد اصلی آن هاست.

با همه این وجود، در بازی اختلافات منطقه، بسیاری از اصول قبلی در حال تغییر و ریزش است و بدرستی در مورد چهره آینده منطقه آگاه نیستیم. اما با وجود همه این نگرانی ها باید امیدوار بود که جهان عرب در راه تحولات مثبت گام برداشته است.

عبدالرحمن راشد، رییس تلویزیون العربیه

و تحلیل گر روزنامه الشرق الاوسط