نخستین سفردیپلماتیک دونالد ترامپ و

تاثیرات سیاسی و اقتصادی و ژئوپلیتیکی آن

سفر به عربستان سعودی

ترامپ نخستین سفرش به خارج از آمریکا ، پس از در دست گرفتن قدرت را با بازدید از عربستان سعودی آغاز کرد. سفری که نشان داد گروه همکاران او تدارک گسترده ای از دیدگاه سیاسی ، نظامی و اقتصادی برای آن دیده اند . دیدار ترامپ از عربستان و ملاقات ها وبرنامه هایش از بخشی از استراتژی جدید نیرویی که در ایالات متحده بر سر کار آمده است پرده برداشت. دولت کنونی آمریکا، با سفر ترامپ به عربستان ، تجدید نظر در استراتژی دولت اوباما در زمینه عقب نشینی آرام آمریکا از منطقه خلیج فارس و جایگزینی انگلستان در این منطقه را مورد تاکید قرار داد وبازگشت به استراتژی نقش موثر آمریکا در منطقه خلیج فارس و خاورمیانه را اعلام نمود. روابط عربستان سعودی و آمریکا که در سال های آخر دولت اوباما تا حدودی به سردی گراییده بود با این سفر به صورت چشمگیری بهبود پذیرفت و عربستان به عنوان متحد اصلی منطقه ای دولت آمریکامطرح گردید، متحدی که تا دندان مسلح وبرای جنگ ها ی احتمالی و در دست گرفتن و کنترل مسیر حمل ونقل نفت خلیج فارس آماده می شود. بستن قرارداد نجومی نظامی 110 میلیارد دلاری کوتاه مدت و 350 میلیارد دلاری بلند مدت با عربستان که از دید اقتصادی کامیابی بزرگی برای صنایع نظامی آمریکاست ، خاورمیانه را با چالشها وخطرهای بزرگی روبرو می سازد، در منطقه ای که هم اکنون در 4 کشور آن جنگ با شدت ادامه دارد. در عراق ،افغانستان ، یمن و سوریه .

تلاش تیم ترامپ برای ایجاد یک ناتوی عربی در منطقه ی خلیج فارس فعلن موفق نبود اگر چه بستن یک قرارداد 20 میلیارد دلاری اسلحه با امارات متحد عربی در کنار همکاری با عربستان می تواند سنگ پایه این اتحادیه جدید نظامی باشد. نشست مشترک ترامپ وسران کشورهای عرب منطقه ی خلیج فارس را هم می توان در همین چارچوب ارزیابی نمود. نشست مشترک ترامپ در عربستان با سران 40 کشور اسلامی زیر نام مبارزه با تروریسم وگروه داعش که در آن دونالد ترامپ از جمهوری اسلامی ایران به عنوان محور تروریسم و افراطی گری ومنشا بی ثباتی در منطقه نام برد، ازدیگر رویدادهای مهم سفر ترامپ به عربستان سعودی بود. ادامه ی سیاست به اصطلاح انقلابی جناح راست جمهوری اسلامی در مخالفت و ستیزبا آمریکا سبب شد که فرصت جالب دوره ی اوبامابرای گفتگو و یافتن راه حل برای مشکلات میان دوکشور و از سرگیری روابط دیپلماتیک ایران و آمریکا از دست برود . برای هر فرد آشنا با سیاست بین المللی روشن بود که هر دولتی پس از اوباما در مناسبات با تهران سخت گیر تر وتندروتر خواهد بود وازینرو امر عادی سازی رابطه میان دوکشور دشوارترخواهدشد. جناح تندروی مذهبی در ایران که در سایه ی وجود دشمن برساخته و مخالفت و مبارزه با آن خود را توجیه می کند به آسانی از این کاردست نمی کشد و همچنان برطبل توخالی ضد آمریکاییش می کوبد. گسست و تیرگی روابط دو کشور که با اقدام نادرست و پرسش برانگیزاشغال سفارت آمریکا در تهران آغاز شد ، تاکنون همواره به سود جناح های راستگرا از جمله در آمریکا تمام شده است و در تداوم خود هم نه تنها سودی برای منافع ملی ایران ندارد بلکه کشوما را با دشواری های بیشتری روبرو می سازد. ازاین رهگذر ، نیروهای ارتجاعی منطقه _در درون وبیرون ایران _امکان می یابندجو نظامی گری ودشمنی را گسترش دهند، بر هزینه های گزاف نظامی بیافزایند و سرکوب و خفقان در کشورهایشان را شدت بخشند.

از نکته های جالب و خنده آوراین سفر گشایش یک مرکز مبارزه با تروریسم در عربستان سعودی بود کشوری که مرکز سلفی گری و اسلام گرایی ارتجاعیست و حکومت آن پشتیبان گروه های تندروی تروریستی سنی در دیگر کشور هاست.

ترامپ به ملک سلمان گفت که شادمان است که به سرزمین مقدس عربستان سفر کرده است . چنانچه سفر او به اسرائیل و واتیکان را هم مد نظر قرار دهیم ، می توان به این نتیجه رسید که تیم ترامپ کوشید به این سفر کاملن سیاسی و اقتصادی و ژئوپلیتیکی ، رنگ ولعاب معنوی ودینی هم بدهد تا شاید در برابر نیروهای سکولا رجهان شاخ وشانه ای کشیده شود.

بازدید از اسرائیل

دولت اوباما در واپسین سالهای زمامداریش سردترین روابط را در چند دهه ی روابط با این متحد استراتژیک آمریکا در منطقه ی خاورمیانه داشت. موضوع صلح میان اسرائیل و فلسطینی ها و تشکیل کشورمستقل فلسطینی وجلوگیری ازشهرک سازی ها برای یهودیان مهاجردر بخش های اشغالی با بن بست کامل روبروشد . سیاست های دولت نتنانیاهو در موردهای یاد شده هیچگونه هماهنگی ای با سیاست های دولت اوباما نداشت. با ریاست جمهوری ترامپ و ترکیب جدید دولت آمریا ورق به نفع دولت نتانیاهو برگشت و روابط دو دولت با وجود افرادی چون بنن و کوشنر در تیم ترامپ به گرمی گرایید و گفتگوهای ترامپ ونتانیاهو در اسرائیل و اعلام پشتیبانی همه سویه ی ترامپ از دولت اسرائیل روابط دوکشور را به حالت عادی برگرداند. اگر چه ترامپ از اعلام پشتیبانی از پایتخت شدن اورشلیم که از آرزوهای دیرینه ی راستگرایان اسرائیلی است در این سفر خودداری ورزید امابا حمله شدید ترامپ به جمهوری اسلامی ایران به عنوان دشمن اصلی اسرائیل و مخالف موجودیت این کشور و تروریست نامیدن دولت ایران ،در چارچوب خواستهای دولت نتانیاهو ومحافل پشتیبان دولت اسرائیل در آمریکا و اروپا گام برداشت. به این نکته باید باردیگر اشاره کرد که اسرائیل ستیزی حکومت اسلامی ایران واعلام مخالفت با موجودیت کشوری که عضو سازمان ملل است ، بهیچوجه با منافع ملی ایران همخوانی ندارد . این استراتژی جز زیان برای کشورما چیزی به ارمغان نیاورده است و نخواهد آورد و در عمل یاریگر راست گرا ترین گروه های قدرت در اسرائیل و آمریکاست. سیاستهای ضد اسرائیلی دولت فاسد احمدی نژاد بهترین موید این نظر است.

دونالد ترامپ با محمود عباس دیدار وگفتگو کرد که یک حرکت نمایشی بی نتیجه بیش نبود و هیچ رهاورد مشخصی برای فلسطینی ها نداشت. سفر به اسرائیل که با ادعای توجه ترامپ به دین های یهودی و مسیحی ودیدار از سرزمین مقدس همراه بود، با رفتن او به پای دیوار ندبه ودعا خوانی به سبک یهودیان که برای نخستسن بار از سوی یک رئیس جمهور آمریکایی صورت می گرفت ، تکمیل شد .

سفر به اروپا

در ادمه این سفرها دونالد ترامپ در اروپا دردو نشست مهم شرکت کرد . در نشست سران پیمان نظامی ناتو در بروکسل و در نشست 7 کشور صنعتی در ایتالیا.

ترامپ با آنکه ازدوران رقابت های انتخاباتیش بارها به پیمان ناتو حمله کرده وحتی وجود آنرا بیهوده اعلام کرده بود، اما در این نشست بدون زیر سوال بردن این نهاد قدرتمند نظامی، به موضوع بالا بردن سهم هریک از کشورهای عضو در تامین هزینه های این اتحادیه اشاره کرد ودیگر بار برسهم 2 درصدی بودجه نظامی از تولید ناخالص ملی هریک از اعضا انگشت گذاشت و گفت که از 28 کشور عضو ناتو 23 کشور کمتر از این میزان به هزینه های نظامی اختصاص می دهند . دولت آمریکا می کوشد تا ازبار سهم 70 درصدی امریکا در تامین هزینه های پیمان ناتو بکاهد. دولت آلمان با آنکه 8 درصد به هزینه های نظامیش افزوده است تنها 1.2 درصد از تولید ناخالص اش را به این کار اختصاص میدهد وبرای رسیدن به مرز 2 درصد باید نزدیک به 30 میلیارد دلار بر هزینه نظامی سالیانه اش بیافزاید. در اثر فشارهای ترامپ اعضای ناتو ظاهرا پذیرفته اند که در این راستا عمل کنند.البته کاستن از سهم آمریکا از هزینه های نظامی ناتو به مفهوم کاستن بودجه نظامی این کشور نیست. دولت آمریکا با تلاش برای افزایش بودجه نظامی دیگر اعضای ناتو به گسترش نظامی گری در جهان دامن میزند و صنایع نظامی و محافل وابسته به آن را تقویت می کند.

افزون بر این، موضوع مبارزه با تروریسم هم در دستور کار نشست ناتو قرار داشت که سران کشور های عضو در زمینه مبارزه با تروریسم وبویژه گروه داعش هم نظر بودند . در این نشست نه ترامپ ونه دیگر سران کشورها به جمهوری اسلامی ایران اشاره ای نکردند.

در نشست 7 کشور در باره ی قرداد پاریس در زمینه ی گرمایش زمین و قرارداد آزاد تجاری میان اروپا و آمریکا- تی تی ای پ 2 _ گفتگو انجام گرفت و تیم ترامپ خواستار بستن یک قرار داد جدید تجاری شد. آمریکایی ها بویژه برکاهش صادرات کشور آلمان به ایالات متحده اصرار دارند. در این نشست همچنین به مساله مهاجران پرداخته شد که اختلاف دیدگاه های ترامپ بویژه باآلمانی ها آشکار بود. اظهار نظرهای شماری از شرکت کنندگان سران 7 کشور نشانگر اختلاف های ژرف در این نشست بود، امری کاملن بی سابقه در تاریخ این نهاد .

می توان گفت که ترامپ و تیمش برسر موضوع های بودجه نظامی ، صادرات وواردات ، مهاجرین و قرارداد زیست محیطی پاریس با هم پیمانان اختلاف نظرهای جدی داشتند و توافق وهمنظری تنها بر سر مبارزه با تروریسم اسلامی بود . در این زمینه برای تشدید مبارزه مشترک با تروریستها، فراهم سازی شرایط بهتر برای ردوبدل کردن اطلاعات ،خشکاندن سرچشمه های مالی تروریسم و جلوگیری از تبلیغات اسلامگرایی افراطی وتروریستی بویژه در اینترنت توافق حاصل شد.

نخستسن سفر سیاسی ترامپ و گفتگوهای انجام گرفته ، برنامه ها ونقشه های گروه راستگرا و تندرویی را که در آمریکا با رهبری او برسر کار آمده است آشکار تر کرد ودر برابر دید جهانیان واز جمله کشور های هم پیمان آمریکا قرار داد .

این سفر نشان داد که دیگر کشورها، با نیرویی در آمریکا سرو کار دارند که به مسائل محیط زیست جهانی توجهی ندارد ، به تقویت و گسترش لگام گسیخته نظامی گری در آمریکا و جهان دامن میزند، لابی صنایع نظامی _ اتمی است واز تشدید جنگ افروزی ابایی ندارد، در برابر رقیبان اقتصادی و سیاسی آمریکا می ایستد و بویژه برای مهار اتحادیه اروپا وچین به عنوان رقیبان اصلی اقتصادی تلاش می ورزد.

ادامه سیاست های ترامپ ، غرب سیاسی و اقتصادی و نظامی راکه از نظم جهانی پس از جنگ دوم جهانی و دوران جنگ سرد سربرکشیده است، دچار دگرگونی های جدی خواهد کرد وشاید به بخش هایی از آن برای همیشه نقطه ی پایان بگذارد.

باید گفت که این سفر ، تازه آغاز کار است.

عیسی پهلوان