اشغال

محمود عباس در ۸ سالی که بر جای عرفات تکیه زده عمدتاً مسالمتجو و سازشگراتر ا ز او بوده. اسناد ویکیلیکس که سال گذشته منتشر شدند نشان میدهند که او در راه توافق با اسرائیل حتی تا صرفنظر کردن از اورشلیم شرقی هم ابایی نداشته. این که او امروز این گونه تند در مجمع عمومی سازمان سخن گفت، ناشی از سرخوردگی و یاسی است که از عدم همراهی و همگامی اسرائیل و آمریکا و برخی از کشورهای اروپایی در جهت حل واقعی مسئله فلسطین دیده است. در یک کلام او دیده است که در اسرائیل به خصوص تحت رهبری دولت کنونی ارادهای برای صلح وجود ندارد و آمریکا هم به رغم قول و قرارهای اوباما بیش از پیش از یک میانجی نسبتاً علاقهمند به حل مسئله خاورمیانه به طرفی تبدیل شده که تمام قد در جانب اسرائیل ایستاده است.

سخنرانی روز سه شنبه اوباما در سازمان ملل آخرین میخ بر تابوت امیدی بود که محمود عباس میتوانست همچنان به موضع آمریکا در حل و فصل مسائل خاورمیانه داشته باشد. او که در این ماهها، بر خلاف رویه سابقش، در برابر فشار آمریکا و اروپا برای عدم ارجاع مسئله فلسطین به سازمان ملل ایستادگی کرده بود، با شنیدن سخن اوباما و به رغم آن که حل مسئله از طریق سازمان ملل هم به این سادگیها نخواهد بود، تصمیم خود را عملی کرد و امروز تقاضای به رسمیتشناختهشدن کشور مستقل فلسطینی را تسلیم سازمان ملل کرد.

سخنرانی اوباما آویگودور لیبرمن،وزیر خارجه شدیداً راستگرای اسراییل را چنان به وجد آورد که گفت اگر او هم میخواست متن یک سخنرانی در حمایت از اسرائیل بنویسد به این خوبی نمینوشت. روزنامه یدیعوت آهارونوت اسرائیل هم با هیجانی مشابه نوشت که نطق اوباما «صهیونیستیترین نطق یک رئیس  جمهور آمریکا بود و تنها اگر عکس تئودور هرتسل هم به دیوار مجمع عمومی و بالای سر اوباما نصب کرده بودند، دیگر هیچ کم و کسری وجود نمیداشت.»

این که در سخنرانی اوباما نه اسمی از رنج و حرمان فلسطینیها بود، نه مثل سخنرانی چند ماه پیشش اشارهای به مرزهای ۱۹۶۷ به عنوان مبنای مذاکرات شد، نه ادامه شهرکسازیهای نکوهش شد و صرفاً با توجه به قدرت لابی اسرائیل در کنگره و با توجه به انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در یک سال دیگرتنها بر  مسائل و منافع اسرائیل انگشت گذاشت، شاید تاییدی باشد بر این سخن خانم هنان عشراوی، چهره برجسته فلسطینیها که «سخنرانی اوباما طوری بود که گویی فلسطینیها اسرائیل را اشغال کردهاند، نه بالعکس.»

این سخن در باره سخنرانی امروز نتانیاهو هم صادق است. این که او بگوید که ایجاد شهرکهای جدید نه معضلی در سر راه مذاکرات بلکه حاصل رفتار فلسطینی هاست، یعنی که ارادهآی برای صلح ندارد.

همه این مواضع، به ویژه که تقاضای عباس به سازمان ملل هم در کوتاه مدت تحولی در اوضاع به وجود نیاورد، آبی است به آسیاب حماس و گروههای تندرو دیگر که از همان ابتدا رفتن به سازمان ملل را «دریوزگی» تعبیر کردهآند. هم اسرائیل و هم آمریکا با رفتاری که در این چند سال با عباس کردهاند بهترین خوارک را برای افراطیون فلسطینی و محافل تندرویی مانند رهبران جمهوری اسلامی فراهم آوردهاند.

اقدام عباس به علاوه تحولات جاری در منطقه شاید فشار را بر اسرائیل و آمریکا در جهت حل معضل خاورمیانه تا حدودی تشدید کند، اما تا زمانی که در درون جامعه اسرائیل و در میان لابی این کشور در آمریکا تحولی در ذهنیت ها به وجود نیامده و  ارادهآی برای صلح در آنها تقویت نشده در کم بیش بر همان پاشنه خواهد چرخید و تندروها در هر دو سو بازارشان کساد نخواهد شد.