اهدا جايزه صلح نوبل به 3 زن  سيامك كريمي

شنبه، 16 مهر 1390  / 8 اکتبر2011

شنبه، 16 مهر 1390  / 8 اکتبر2011

«جايزه صلح نوبل به كسي داده شود كه بهترين يا بيشترين كوشش را در راه برادري ملل يا انحلال يا كاهش ارتشها يا تشكيل و ترغيب كنفرانسهاي صلح كرده باشد.» اين بخشي از وصيتنامه آلفرد نوبل است كه ثروت خود را براي اهداي جوايز پنجگانه نوبل اختصاص داد. حالا اگر قرار باشد وصيتنامه آلفرد نوبل مو به مو به اجرا گذاشته شود دست كم بايد نگاه ويژهيي به زنان داشت؛ نه از اين جهت كه به حكم طبيعت، دستي بر آتش جنگ افروزي نداشتهاند كه تاريخ تا مدتي طولاني آنها را براي هر نوع حضوري فاقد صلاحيت ميدانست و آن زمان نيز كه اين صلاحيت براي آنها به اندازه مردان به رسميت شناخته شد دنيا چنان در آتش حقد و کينه ميسوخت كه راه حقيقي براي ساختن يك جامعه انساني را تلاش در راه تحقق صلح و امنيت براي همگان يافتند. به نظر ميرسد كميته صلح نوبل اين بار با در نظر گرفتن چنين حقيقت تاريخييي رو به زنان كرده است تا اين پيام جدي را به گوش جهانيان برساند كه دستيابي حقيقي به صلح كه آرزوي ديرينه بشر است از راه اقدام جدي و عملي براي آن ميگذرد و نه شعارهاي توخالي و گرفتن ژستي صلحطلبانه كه صرفا به كار از ارزش انداختن هر نوع صلح واقعي ميآيد. روز جمعه و پس از گذشت 110 سال از اهداي اولين جايزه نوبل، «ثوربون ياگلاند» رييس نروژي كميته صلح نوبل اعلام كرد: «الن جانسون سيرليف» رييسجمهور ليبريا، «ليما گبووي» فعال حقوق بشر ليبريايي و «توكل عبدالسلام كرمان» شاعر و فعال سياسي يمني به صورت مشترك برنده جايزه صلح نوبل شدهاند. به گفته رييس كميته صلح اين جايزه 5/1 ميليون دلاري به پاس تلاشهاي اين سه زن براي فعاليتهاي صلحطلبانهشان جهت تحقق دموكراسي و همچنين مشاركت زنان در عرصه عمومي به آنها اهدا شده است. ياگلاند در مراسم اعلام برندگان جايزه صلح نوبل اعلام كرد: «نميتوانيم صلح و دموكراسي را به دست آوريم مگر آنكه زنان به اندازه مردان فرصت كافي براي اثرگذاري بر توسعه و پيشرفت در تمام سطوح جامعه را داشته باشند.» پيشتر چنين پيشبيني ميشد كه يكي از فعالان بهار عربي جايزه صلح نوبل سال 2011 را به?خود اختصاص دهد. حالا با اهداي اين جايزه به اين سه زن كه يكي از آنها از فعالان جنبش يمن عليه «عبدالله صالح» به شمار ميرود، كميته صلح تلاش كرده تا هم نشان دهد كه بهار عربي هنوز از جريان نيفتاده هم با در كنار هم قرار دادن سه زن براي كسب اين جايزه مشخص كرده يكي از نواقص دستيابي به صلح و امنيت فقدان حضور زنان در اين عرصه بوده است.

الن جانسون سيرليف، بانوي آهنين

ليبريا دو سهم از سه سهام جايزه صلح نوبل را به خود اختصاص داده است. «الن جانسون سيرليف» رييسجمهور 72 ساله ليبريا يكي از اين برندگان است. او به خاطر تلاش براي پايان بخشيدن به جنگ 14 ساله در كشورش كه از اواخر دهه 80 قرن گذشته آغاز و ساختار سياسي اين كشور را بطور كامل از ميان برد برنده جايزه صلح نوبل شد. طي جنگهاي داخلي ليبي جمعيتي نزديك به 250 هزار نفر كشته شدند و بخشهايي زيادي از اين كشور نيز ويران شد. خانم سيرليف به?خاطر موفقيتهايي كه در بازسازي كشورش و پايان دادن به جنگهاي داخلي داشته به «بانوي آهنين» شهرت دارد. او كه به عنوان نخستين زن رييسجمهور در قاره آفريقا به حساب ميآيد خود را آماده ميكند تا بتواند انتخابات روز سهشنبه رياستجمهوري اين كشور را به سود خود تمام كند. قطعا اهداي جايزه صلح نوبل به وي ميتواند تا حدود زيادي تداوم رياستجمهوري او را تضمين كند. سيرليف فارغالتحصيل رشته اقتصاد از دانشگاه هاروارد است و به محض انتخاب به عنوان رييسجمهور ليبريا در سال 2006 اعلام كرد كه هدفش بازسازي كشور با كمك نهادهاي بينالمللي است. وي پيش از اين در سالهاي 1960 تا 1980 وزير دارايي ليبريا بود اما با اتمام دوران وزارتش و با بالا گرفتن اختلافات با «ساموئل دوئه» رييسجمهور وقت ليبريا به زندان افتاد. سيرليف در خارج از كشور به واسطه تلاشهايش براي بازسازي كشور شهرت زيادي دارد و در ميان هموطنانش نيز محبوبيت خاصي را رقم زده است. «ژرژ وه آ» فوتباليست مشهور ليبريايي از جمله هواداران پر و پاقرص او به شمار ميرود با اين وجود اما گفته ميشود برخي از مردم ليبريا معتقدند تلاشهاي او براي ايجاد آشتي ملي در كشور كاملا محقق نشده است.

توكل كرمان مادر انقلاب

مردمان كشورهاي عربي از جايزه صلح نوبل سال 2011 بينصيب نبودند. «توكل كرمان» شاعر و فعال سياسي يمني به نمايندگي از ديگر آزاديخواهان عربي موفق شد نظر كميته صلح نوبل را به خود جلب كند. كرمان به مخالفت با رژيم «علي عبدالله صالح» شهرت دارد و پيشتر موفق شده بود انجمني با عنوان «زنان روزنامهنگار آزاد» تاسيس كند. هواداران كرمان از او به عنوان مادر انقلاب ياد ميكنند چرا كه وي جزو نخستين فعالان سياسي يمني به حساب ميآيد كه همزمان با خيزش مردم در مصر و تونس از يمنيهاي ناراضي خواسته بود تا با حضور در خيابانهاي شهر صنعا تظاهراتي مشابه شهرهاي تونس و قاهره به راه اندازند. در كنار اين، بازداشت يك روزه وي در ماه ژانويه توسط مقامات امنيتي عبدالله صالح، باعث خشم مردم يمن شد و موجي از اعتراضات سنگين عليه حكومت را به راه انداخت. كرمان به عنوان اولين زن عرب به حساب ميآيد كه موفق شده جايزه صلح نوبل را از آن خود كند. وي در نخستين واكنش به اهداي اين جايزه در مصاحبه با شبكه الجزيره گفت كه جايزه صلح نوبل متعلق به تمامي انقلابيون و شهداي و مجروحان اين انقلاب در يمن و انقلابهاي ديگر كشورهاي عربي است. كرمان با اشاره به تداوم تهديدهاي حكومت صالح عليه او افزود: «تهديدهاي بسياري عليه من وجود داشته است. آنها چندين بار به خانه من شليك كردهاند و بارها انقلابيون يمني دستگير شدهاند؛ برخي از آنها تحت بازداشت خانگي هستند يا به زندان انداخته شدهاند. اما من ترسي ندارم و ما همه ميدانيم كه روزي به هدف خود كه همان آزادي است خواهيم رسيد و حاضريم كه شخصا بهاي آن را بپردازيم. » كرمان 32ساله است و سه فرزند دارد.

ليما گبووي، زن سفيدپوش

ليما گبووي يكي ديگر از زنان ليبريايي است كه برنده جايزه صلح نوبل شد. او 39 سال دارد و صاحب شش فرزند است و به خاطر تلاشهايش براي پايان بخشيدن به جنگهاي داخلي ليبريا ميان مسلمانان و مسيحيان بارها توجه همگان را به خود برانگيخته است. او نخستين فعاليت خود را براي تحقق صلح در ليبريا در سمت مشاور آسيب?ديدگان جنگهاي داخلي كشورش آغاز كرد و معتقد بود «اگر قرار است در ليبريا صلحي محقق شود، اين مهم بايد به دست مادران رخ دهد.» به همين خاطر وي در ميان هموطنانش به «مادر صلح» شهرت دارد. از سال 2002 به اين سو وي تلاشهايش را براي پايان بخشيدن به جنگ داخلي با جديت بيشتري دنبال كرد و در اثر ديدارها ميان مجمعي كه رهبري آن را خود در اختيار داشت با «كارلوس تيلور» رييسجمهور وقت ليبريا، مقرر شد مذاكرات صلح ميان طرفهاي درگير در ليبريا به ميزباني كشور غنا آغاز شود. در اثر همين مذاكرات بود كه نهايتا اين طرفها موافقت كردند تا سلاحها را زمين گذاشته و اختلافات خود را به طريق مسالمتآميز حل كنند. گفته ميشود جنبش زنان سفيدپوش كه نقش بسيار برجستهيي در تحقق صلح در اين كشور آفريقايي جنگ زده داشته از ابتكارات گبووي به شمار ميآيد.

نوبل؛ از ابزار توطئه تا بارقه اميد

جايزه صلح تنها جايزهيي در ميان جايزههاي نوبل است كه نه در كشور سوئد كه از سوي كميتهيي در نروژ به برندگان آن اهدا ميشود. البته برخي از سالها نيز به مانند سال 1972 اين جايزه به دلايلي اهدا نشده است. اگرچه نگاهي به فهرست برندگان اين جايزه نشان ميدهد كه كميته صلح نوبل تلاش داشته است تا فعالان واقعي صلح را شناسايي و آنها را به جهانيان معرفي كند اما بودهاند برندگاني كه صداي اعتراض بسياري را نيز برانگيختهاند. از جمله آنكه «شيمون پرز» نهمين رييسجمهور اسراييل و «اسحاق رابين» از ژنرالهاي اسراييلي و هچنين پنجمين نخست وزير اين رژيم در سال 1994 مشتركا برنده جايزه صلح نوبل شدند. همچنين «مناخيم بگيم» در سال 1978 و «جيمي كارتر» در سال 2002 برنده اين جايزه شدهاند كه اين جوايز نيز بدون اعتراض نماندهاند. با اين همه در فهرست بلندبالاي برندگان اين جايزه اسامي مشهوري چون «دالايي لاما» 1989، «آنگ سان سوچي» 1991، «نلسون ماندلا» 1993و «كوفي عنان» 2001 به چشم ميخورند كه هر يك جايزه صلح نوبل را بردهاند.