*خوشحالم که میتوانم آلمان را ترک کنم*

مقامات آلمان از حضور یک نمایندهی سازمان ملل جلوگیری کردند.

پلیس مسلح به بهانهی مبارزه با یهودستیزی به یک مراسم جایگزین در دفتر روزنامهی „junge Welt“ یورش برد.

منتشر شده در عصر ما

https://www.unsere-zeit.de/froh-die-bundesrepublik-verlassen-zu-koennen-4800731/

با اقدامات اداری علیه حضور یک نمایندهی سازمان ملل، سرکوب دولتی آزادی بیان و تجمعات در آلمان به نقطهی جدیدی رسیده است. در روزهای اخیر، چندین برنامهی سخنرانی فرانچسکا آلبانزه، گزارشگر ویژهی سازمان ملل در امور سرزمینهای اشغالی فلسطین، در مونیخ و برلین تحت فشار مقامات دولتی، ناگهانی لغو شد—به بهانهی مبارزه با یهودستیزی.

نشستی جایگزین که در دفتر روزنامهی „junge Welt“ با حضور آلبانزه برگزار شد، روز سهشنبه تحت نظارت پلیس مسلح قرار گرفت. نیروهای پلیس علیرغم مخالفت صریح برگزارکنندگان، به ساختمانی که با خودروهای متعدد پلیس محاصره شده بود، یورش بردند. همزمان، سرکوب اعتراضات علیه جنگ غزه شدت یافته است. در حال حاضر، تجمعات حتی در صورتی که به زبانی غیر از آلمانی یا انگلیسی صحبت شود—مانند عبری—با خشونت متفرق میشوند. علاوه بر این، برلین با تحمیل تعریفی بحثبرانگیز از یهودستیزی، عملاً آزادی علمی را نیز محدود کرده است. دانشمندان برجسته اعتراض کردهاند—اما بینتیجه.

قطعنامهی یهودستیزی

درگیریها پیرامون اقدامات دولتی علیه یهودستیزی واقعی یا ادعایی در پاییز سال گذشته و بهویژه در زمان تصویب قطعنامهی یهودستیزی توسط پارلمان آلمان در ۷ نوامبر ۲۰۲۴ تشدید شد. این قطعنامه، تعریفی بسیار بحثبرانگیز از یهودستیزی را که توسط «اتحاد بینالمللی یادبود هولوکاست» (IHRA) ارائه شده است، مبنا قرار داده است. این تعریف امکان میدهد که انتقاد از دولت اسرائیل بهعنوان یهودستیزی معرفی شود. علاوه بر این، این قطعنامه تلاش دارد نظراتی را که بر اساس تعریف IHRA یهودستیزانه تلقی میشوند—بهویژه انتقادات از اسرائیل—سرکوب و از عرصهی عمومی حذف کند. سازمان عفو بینالملل، مانند بسیاری از سازمانهای غیردولتی، دانشمندان، هنرمندان و سایرین، در نوامبر هشدار داد که اجرای این قطعنامه میتواند به «مداخلات نامتناسب در آزادی بیان، هنر، علم و تجمعات» منجر شود. این نگرانی اکنون تأیید شده است. نمونهای دیگر، قطعنامهی دیگری است که در ۳۰ ژانویهی ۲۰۲۵ توسط پارلمان تصویب شد و ادعا میکند که هدف آن مقابله با یهودستیزی در مدارس و دانشگاهها است. این قطعنامه نیز بر اساس تعریف IHRA تدوین شده و شامل تدابیر سرکوبگرانهی گستردهای، از جمله احتمال اخراج دانشجویان، است.

„دروازهای برای قیممآبی“

این قطعنامهی جدید نیز موجی از اعتراضات را به دنبال داشت. بسیاری از این موضوع شگفتزده شدهاند که مقامات دولتی اکنون از نهادهای علمی میخواهند تعریفی خاص از یهودستیزی را که بر اساس معیارهای علمی—حتی در سطح بینالمللی—بسیار مورد مناقشه است، بپذیرند. در کشورهایی که آزادی علمی حاکم است، چنین امری معمول نیست. والتر روزنتال، رئیس کنفرانس رؤسای دانشگاههای آلمان (HRK)، اظهار داشت که برخی از مفاد این قطعنامه میتوانند «حتی با بهترین نیتها نیز بهعنوان دروازهای برای محدودیتها و قیممآبی، از جمله در حوزهی تأمین مالی تحقیقات، درک شوند». رالف میشائیلز، مدیر مؤسسهی حقوق خصوصی بینالمللی و تطبیقی ماکس پلانک، این قطعنامه را با ابزارهایی مقایسه کرد که در حکومتهای استبدادی محبوب هستند: «نظارت، سرکوب، و استفاده از نیروهای امنیتی.» میریام روروپ، تاریخنگار یهودی و مدیر مرکز مطالعات یهودی-اروپایی موسی مندلسون در دانشگاه پوتسدام، خاطرنشان کرد که هر دو قطعنامه با حمایت حزب راستگرای افراطی آلترناتیو برای آلمان (AfD) تصویب شدهاند. او پرسید که چگونه میتوان با سندی علیه یهودستیزی مقابله کرد که مورد تأیید یک حزب راست افراطی است. میشائیلز حتی این قطعنامه را «فرصتی طلایی» برای حزب AfD دانست تا در صورت کسب قدرت، کنترل بر مدارس و دانشگاهها را به دست گیرد.

„اینجا فقط آلمانی صحبت میشود!“

علاوه بر محدود کردن تنوع نظرات در عرصهی علمی و آموزشی—که باعث انزوای بینالمللی آلمان و تبدیل آن به یک فضای بستهی فکری شده است—سرکوب اعتراضات نیز شدت گرفته است. در تابستان سال گذشته، سازمان عفو بینالملل از آلمان و ۲۰ کشور اروپایی دیگر انتقاد کرد که حق اعتراض را بهشدت محدود کردهاند، بهویژه در مورد اعتراضاتی که علیه اقدامات نظامی اسرائیل در غزه برگزار میشوند. این سازمان هشدار داد که حتی معترضان صلحجو در آلمان با خطر فزایندهی «بدنام شدن، جرمانگاری و حملات» روبهرو هستند.

وضعیت اکنون وخیمتر شده است. بهویژه اعتراضات مرتبط با جنگ غزه، بهخصوص در برلین، معمولاً تنها بهعنوان تجمعات ثابت و تحت محدودیتهای شدید مجاز هستند. از جمله، ممنوعیت استفاده از طبل بهمنظور شناسایی بهتر شعارهای «غیرقانونی» توسط پلیس. ویدئوهایی که خشونت پلیس علیه معترضان را نشان میدهند، مرتباً در رسانههای اجتماعی منتشر میشوند. در یکی از تجمعات در ۸ فوریه، مقامات برلین اعلام کردند که سخنرانیها، موسیقی و شعارهای غیر از زبانهای آلمانی یا انگلیسی ممنوع هستند. پس از یک ساعت، پلیس بهطور خشونتآمیز تجمع را متفرق کرد—از جمله به این دلیل که یک سخنران به زبان عبری صحبت کرده بود.

دانشگاه ناآزاد

در روزهای اخیر، مقامات آلمانی در واکنش به انتقادات نسبت به نحوهی جنگ اسرائیل در نوار غزه، حتی علیه نمایندگان سازمان ملل نیز اقدام کردهاند. یکی از افرادی که مستقیماً هدف این اقدامات قرار گرفت، فرانچسکا آلبانزه، گزارشگر ویژهی سازمان ملل در امور سرزمینهای اشغالی فلسطین، بود. آلبانزه که یک حقوقدان برجسته است، بر پایهی سالها فعالیت خود در سازمان ملل، انتقادات صریحی نسبت به نحوهی جنگ اسرائیل ارائه کرده است. او برای سخنرانی و شرکت در جلسات بحث و گفتوگو به دو دانشگاه آلمان—دانشگاه لودویگ ماکسیمیلیان مونیخ و دانشگاه آزاد برلین—دعوت شده بود. اما هر دو رویداد، آشکارا تحت فشارهای سیاسی، لغو شدند.

در مونیخ، دلیل لغو این برنامه، جلوگیری از یک «نبرد عقیدتی» عنوان شد که احتمال وقوع آن پیشبینی شده بود. در برلین نیز به مشکلات امنیتی ادعایی اشاره شد. دانشگاه آزاد برلین مستقیماً از درخواست رسمی شهردار برلین، کای وگنر (از حزب دموکرات مسیحی)، تبعیت کرد. وگنر پیشتر اعلام کرده بود که از این دانشگاه «انتظار دارد» این برنامه را فوراً لغو کند و «پیامی روشن علیه یهودستیزی» ارسال نماید. در نهایت، سخنرانی آلبانزه در مکانی دیگر برگزار شد.

یک مسیر ویژهی آلمان

همین اتفاق برای دومین سخنرانی آلبانزه در برلین در روز سهشنبه نیز رخ داد. مکانی که قرار بود این نشست در آن برگزار شود، در نتیجهی فشارهای سیاسی شدید، در آخرین لحظات لغو شد. اما در نهایت، این رویداد به دفتر روزنامهی „junge Welt“ منتقل شد. این شرایط نشان میدهد که نهتنها آزادی بیان و آزادی تجمعات در آلمان بهطور محسوسی محدود شده است، بلکه آزادی رسانهها نیز دیگر یک اصل غیرقابل تعرض به شمار نمیآید.

پلیس مسلح، برخلاف مخالفت صریح برگزارکنندگان، به داخل سالن برگزاری نشست یورش برد. تا پنج افسر پلیس، همراه با یک مترجم عربی، این مراسم را از آغاز در اوایل بعدازظهر تا پایان آن در حوالی نیمهشب تحت نظارت داشتند. در مقاطعی از این رویداد، بیش از ۲۰ خودروی پلیس اطراف ساختمان را محاصره کرده بودند. مقامات اعلام کردند که مأموریت آنها نهتنها نظارت بر سخنان آلبانزه، بلکه کنترل این موضوع بود که آیا در میان حضار جرمی رخ میدهد یا خیر. اشارهی آنها آشکارا به شعارهایی بود که در آلمان غیرقانونی تلقی میشوند—و در اینجا از بیان آنها خودداری میشود.

اینکه چگونه حضور تهدیدآمیز نیروهای پلیس مسلح در دفتر یک روزنامهی مستقل، آن هم برخلاف خواستهی رسمی این رسانه، با اصل آزادی مطبوعات سازگار است، مشخص نیست.

آلبانزه اظهار داشت که طی هفتهها و ماههای گذشته، در مقام گزارشگر ویژهی سازمان ملل، به بسیاری از کشورهای اروپایی سفر کرده است، اما در هیچ کشوری با چنین سرکوبهای دولتی روبهرو نشده است. او افزود که اکنون مضطرب است و خوشحال خواهد شد که بهزودی آلمان را ترک کند.