بحران اقتصادی و تورم
قدرت تخریبی اقتصادی و اجتماعی آن
ارائه طرح پیشنهادی یک مدل اقتصادی برای دوران پساگذار
ابراهیم والی
دانشآموخته دورهٔ کارشناسی و کارشناسی ارشد
اقتصاد از دانشگاه آزاد برلین
مشاور مدیریت، مشاور فناوری اطلاعات، مدرس فناوری اطلاعات
Berlin, Januar 2025
به باور من، مدتهاست که زمان "بحث"های بیپایان و پادرهوا به سر آمده است. اکنون، نیاز به برنامههایی برای گونهای توسعهی پایدار و آیندهنگر در راستای رفاه اجتماعی و پیشرفت کشور، بیش از هر زمانی به چشم میخورد.
در سالهای اخیر، من سخت دلتنگ پیشنهادهایی از سوی کارشناسان اقتصادی کشور برای „مدلهای توسعهی همهجانبه“ بودهام. این دلتنگی و نومیدیای که در پی داشت، به من انگیزه بخشید تا خود دست به کار طراحی مدلی درخور شرایط کنونی ایران شوم. سخنرانی پیشرو از دیدگاههای ایدهئولوژیک و آرمانی فراتر میرود و با بهرهگیری از تجربههای راهگشای چین، ویتنام و کره جنوبی، به مدلهای توسعهی واقعگرایانه و عملگرایانه روی میآورد.
من در این نوشتار خلاصه و فشرده، یک مدل اقتصادیای سازگار با شرایط خاص ایران پیشنهاد خواهم کرد . در این پیشنهاد، تمرکز من بر بحران اقتصادی و مسیرهای ممکنِ برونرفت از آن، همچنین روند توسعهی اقتصادی است . تردیدی نیست که تحقق آن نیازمند یک فرایند بلندمدت و تدریجی است .در این چارچوب، دولت توسعهگرا نقشی کلیدی و تعیینکننده در جهتدهی به مسیر تحول اقتصادی و برقراری توازن میان بازار و دولت – سرمایهگذاری در کالاهای عمومی مانند زیرساختها ، آموزش ، دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی، حق برخورداری از مسکن مناسب، و حفظ محیط زیست سالم و پایدار ایفا میکند.
یکی دیگر از پیشفرضهای بنیادین برای توسعهای پایدار، دموکراتیزهکردن و ایدئولوژیزدایی از ساختار اجتماعی ایران است. اینکه چنین چیزی در شرایط کنونی کشور قابل تحقق باشد، جای تردید جدی دارد .
این نوشتار دربرگیرندهی دو بخش است:
در بخش نخست، به گونهای فشرده به شاخصهای اقتصادی میپردازم و پس از آن، یک مدل اقتصادی قابلاجرا و عملی را پیشنهاد میکنم.
در بخش دوم، بستهی جامعی از چارهاندیشیها برای رویارویی با تورم ویرانگر پیشنهاد میکنم. این بسته، رویکردی چندبعدی سیاست پولی/ مالی دارد و از این رو، با „راهحلهای“ تکبعدی برخی از کارشناسان نامدار کشور تفاوت چشمگیر دارد. برخی از این کارشناسان (برای نمونه، دکتر مسعود نیلی) تمرکز بر نرخ سود را پیشنهاد میکنند و برخی دیگر (برای نمونه، دکتر فرشاد مومنی) ریشهی تورم را تنها در نرخ ارز و سیستم بانکی جستوجو میکنند. چنین رویکردهایی در هیچ جایی از جهان به نتایخ دلخواه نرسیده است.
آگاه هستم که بسیاری از موضوعاتی که در این سخنرانی بهصورت فشرده و در قالب سرفصلهای کلیدی بیان شدهاند، نیازمند بررسی، تدقیق و تدوین در چارچوب گروههای کارشناسیِ برجسته و چندرشتهای هستند. این، خصلت بنیادین هر گونه طرح اقتصادی است . این کار، وظیفهی یک فرد بهتنهایی نیست.
وضعیت شاخص های اقتصادی/ دادههای کلیدی
شاخص های که تحت تأثیر برداشتهای شخصی و ترجیحات سیاسی قرار نگرفتهاند، بلکه شرایط اقتصادی عینی را منعکس میکنند.
قسمت اول
پیش نویس برای یک مدل اقتصادی عملی برای دوران پسا  پساگذار
قسمت دوم
با الهام از بهترین شیوه ها و اقدامات جامع
برنامه ای عملی برای مهار با تورم مزمن