اسکار نی‌مایر؛ آینده‌گرایی که با مرگ روبرو شد

 

اسکار نی‌مایر، آرشتیکت نام‌آور جهان دیروز در سن ۱۰۴ سالگی درگذشت. هم به لحاظ اهمیت آثارش، هم از حیث باورش به ایدئولوژی کمونیستی تا آخر عمر و نیز به خاطر نوع رفتارش در دوران حکومت نظامیان در برزیل پیوسته بحث‌انگیز بوده است. ۴ سال پیش این یادداشت کوتاه برای ۱۰۰ سالگی او قلمی شد. نکته بیشتری ندارم که حالا به آن اضافه کنم، دوستان ولی شاید.

 

*****************************************

 

صد ساله شده است. اسمش هست, اسکار نی مایر یا به عبارت دقیق تر

 

 Oscar Ribeiro de Almeida Niemeyer Soares Filho  

 

او یکی از معروف ترین معماران و نقشه کشان جهان است. هنوز هم وقتی از او در باره ی کارهای گذشته اش می پرسند, می گوید با من در باره ی  آینده صحبت کنید. شاید باور همچنان خلل ناپذیرش به ایده ها و رویاهای کمونیستی و نوعی بنیادگرایی در نگاه به مدرنیسم که  هنوز هم به آنها معتقد است این گونه و در این سن همچنان نگاهش را به آینده دوخته است, اگر سایه در جوانی سروده بود که:

 

می خوانم و می ستایمت پر شور

ای پرده دل فریب رویا رنگ

می بوسمت ای سپیده گلگون

ای فردا ای امید بی نیرنگ

 

 

نی مایر در این پیرانه سری هم همین گونه فکر می کند. در زندگی شخصی اش هم این سرزندگی و  امید و آینده نگری که رمانتیسم در آن موج می زند حضوری آشکار دارد. سال گذشته, او در 99 سالگی با منشی 38 سال جوانترش ازدواج کرد!

 

۵۰ سال پیش نی مایر, ظرف ۴ سال  شهر برازیلیا , پایتخت جدید برزیل, را بنا کرد, شهری که به شکل هواپیماست و  اینک در فهرست میراث فرهنگی یونسکو ثبت شده است. نی مایر انتظار نداشت که ۴ سال پس از افتتاح این شهر در سال ۱۹۶۰، نظامیان کودتاچی قدرت را در برزیل به دست گیرند و شهر برازیلیا را به مقر فعال مایشایی خود بدل کنند. ماندن در زیر سایه حکومت نظامیان را نی مایر دوام نیاورد, به اروپا رفت. البته پس از چند سالی تبعید خودخواسته, و هنگامی که هنوز نظامیان سرکار بودند رفت و آمد مجدد به برزیل را آغاز کرد و بعد از دوره نظامیان دوباره یک سره به میهنش بازگشت. ماندن در برزیل در اوایل دوره ی حکومت نظامیان و  رفت و آمدش به آنجا در دوره پایانی حکومت نظامیان را منتقدانی به سازشکاری نی مایر تعبیر کرده اند که خوب می توان در باره اش بحث کرد. خود او مفتخر است که در دوره نظامیان نیز از انتقال دانشش به دانشجویان برزیلی غفلت نکرده و همین انگیزه اش بوده که به مجرد کاسته شدن از فضای بسته اوایل دوران کودتا, دوباره به میهنش رفت و آمد داشته باشد.  

 

در دوره حضور در اروپا نی مایر بناهای متفاوتی بنیان گذاشت.  کسانی که به پاریس رفته باشند, شاید بنای مقر حزب کمونیست را که طراحش نی مایر است دیده باشند. در تورین و مایلند و الجزایر نیز بناهای نی مایر جز آثار دیدنی به شمار می آیند.

 

شاخصه ی معماری نی مایر, بتون  است و فولاد و  گریز از زاویه های 90 درجه. او بنا را تا حد ممکن گرد و با انحنا و  بی گوشه می خواهد, شبیه بدن آدمی که زاویه قائم کمتر درش یافت می شود. نی مایر حساس است که طرح هایش این خصوصیت را هم داشته باشند که هیرارشی و طبقه مندی ( جامعه طبقاتی) را تداعی نکنند.

 

موزه ی هنرهای معاصر در برزیل:

 

 

اسکار نی مایر, هنوز هم هر روز ساعت ۱۰ صبح به دفتر کارش می رود تا طرح های تازه ای دراندازد: برای بناها و مجموعه هایی در این یا آن گوشه جهان. این که به رغم اندیشه های کمونیستی آش,  نی مایر کمتر طرح و پروژه عام المنفعی در کارنامه اش دارد انتقادی است که می توان در باره ی آن بحث کرد.

 

نی مایر این روزها طرح هایی در آلمان, اسپانیا, مکزیک و پرتغال و روسیه در دست اجرا دارد و در چین  مشغول تبدیل یک زندان به یک مرکز فرهنگی است.

 

امروز هم که برزیل صدسالگی تولد چهره بزرگی معماری جهان را جشن می گیرد, نی مایر گفته است که ابتدا به دفترش خواهد رفت و مثل هر روز روی طرحی کار خواهد کرد و بعد در مراسم بزرگداشتش حاضر خواهد شد.

 

تصاویری از کارهای نی مایر:

 

http://images.google.de/images?sourceid=navclient&hl=de&ie=UTF-8&rlz=1T4GFRD_de___DE235&q=Oscar+Niemeyer&um=1&sa=N&tab=wi