اعلاميه جهانی حقوق بشر که در 10 دسامبر 1948 به تصويب رسيده ،
رواق بنای
حقوق بشر را تشکيل می دهد که مسئوليت ساخت آن بر عهده ی ملل متحد است.
به مناسبت شصت و
هشتمین سال
تصویب
اعلامیه ،
آنرا برایتان
ارسال می
داریم. دفتر
جامعۀ دفاع از
حقوق بشر در
ایران( برلن )
متن
اعلاميه
جهانی
حقوق
بشر
ديباچه
از
آن جا که شناسايی حيثيت و کرامت ذاتی تمام اعضای خانواده ی بشری و حقوق
برابر و سلب ناپذير آنان اساس آزادی ،
عدالت و صلح در جهان است ؛
از آن جا که ناديده گرفتن و تحقير حقوق بشر به اقدامات وحشيانه ای انجاميده که
وجدان بشر را بر آشفته اند و پيدايش جهانی که در آن افراد بشر در بيان و عقيده آزاد ،
و از ترس و فقر فارغ باشند ،
عالی ترين آرزوی بشر اعلام شده است ؛
از آن جا که ضروری است که از حقوق بشر با حاکميت قانون حمايت شود تا انسان به
عنوان آخرين چاره به طغيان بر ضد بيداد و ستم مجبور نگردد ؛
از آن جا که گسترش روابط دوستانه ميان ملت ها بايد تشويق شود ،
از آن جا که مردمان ملل متحد ،
ايمان خود را به حقوق اساسی بشر و حيثيت و کرامت و
ارزش فرد انسان و برابری حقوق مردان و زنان ،
دوباره در منشور ملل متحد اعلام و عزم
خود را جزم کرده اند که به پيشرفت اجتماعی ياری رسانند و بهترين اوضاع زندگی را در
پرتو آزادی فزاينده به وجود آورند ؛
از آن جا که دولت های عضو متعهد شده اند که رعايت جهانی و مؤثر حقوق بشر و
آزادی های اساسی را با همکاری سازمان ملل متحد تضمين کنند ؛
از آن جا که برداشت مشترک در مورد اين حقوق و آزادی ها برای اجرای کامل اين تعهد
کمال اهميت را دارد ؛
مجمع عمومی
اين اعلاميه جهانی حقوق بشر
را
آرمان مشترک تمام مردمان و ملت ها اعلام می کند تا همه ی افراد و تمام نهادهای
جامعه اين اعلاميه را همواره در نظر داشته باشند و بکوشند که به ياری آموزش و پرورش،
رعايت اين حقوق و آزادی ها را گسترش دهند و با تدابير فزاينده ی ملی و بين المللی ،
شناسايی و اجرای جهانی و مؤثر آن ها را ،
چه در ميان خود مردمان کشورهای عضو و
چه در ميان مردم سرزمين هايی که در قلمرو آن ها هستند ،
تأمين کنند.
ماده 1 تمام افراد بشر آزاد زاده می شوند و از لحاظ حيثيت و کرامت و حقوق با هم برابرند.
همگی دارای عقل و وجدان هستند و بايد با يکديگر با روحيه ای برادرانه رفتار کنند.
ماده 2 هر کس می تواند بی هيچ گونه تمايزی ،
به ويژه از حيث نژاد ،
رنگ ،
جنس ،
زبان ،
دين،
عقيده ی سياسی يا هر عقيده ی ديگر ،
و همچنين منشاء ملی يا اجتماعی ،
ثروت ،
ولادت يا هر وضعيت ديگر ،
از تمام حقوق و همه ی آزادی های ذکر شده در اين اعلاميه
بهره مند گردد. به علاوه نبايد هيچ تبعيضی به عمل آيد که مبتنی بر وضع سياسی ،
قضايی يا بين المللی
کشور يا سرزمينی باشد که شخص به آن تعلق دارد ،
خواه اين کشور يا سرزمين مستقل،
تحت قيموميت يا غير خودمختار باشد ،
يا حاکميت آن به شکلی محدود شده باشد.
ماده 3 هر فردی حق زندگی ،
آزادی و امنيت شخصی دارد.
ماده 4 هيچ کس را نبايد در بردگی يا بندگی نگاه داشت : بردگی و داد و ستد بردگان به هر
شکلی که باشد ،
ممنوع است.
ماده 5 هيچ کس نبايد شکنجه شود يا تحت مجازات يا رفتاری ظالمانه ،
ضد انسانی يا تحقير
آميز قرار گيرد.
ماده 6 هر کس حق دارد که شخصيت حقوقی اش در همه جا به رسميت شناخته شود.
ماده 7 همه در برابر قانون مساوی هستند و حق دارند بی هيچ تبعيضی از حمايت يکسان
قانون برخوردار شوند . همه حق دارند در مقابل هر تبعيضی که ناقض اعلاميه ی حاضر
باشد ،
و بر ضد هر تحريکی که برای چنين تبعيضی به عمل آيد ،
از حمايت يکسان
قانون بهره مند گردند.
ماده 8 در برابر اعمالی که به حقوق اساسی فرد تجاوز کنند حقوقی که قانون اساسی يا
قوانين ديگر برای او به رسميت شناخته است هر شخصی حق مراجعه ی مؤثر به دادگاه
های ملی صالح را دارد.
ماده 9 هيچ کس را نبايد خودسرانه توقيف ،
حبس يا تبعيد کرد.
ماده 10 هر شخص با مساوات کامل حق دارد که دعوايش در دادگاهی مستقل و بی طرف ،
منصفانه و علنی رسيدگی شود و چنين دادگاهی درباره حقوق و الزامات وی ،
يا هر
اتهام جزايی که به او زده شده باشد ،
تصميم بگيرد.
ماده 11
(
1 هر شخصی که به بزه کاری متهم شده باشد ،
بی گناه محسوب می شود تا هنگامی که
در جريان محاکمه ای علنی که در آن تمام تضمين های لازم برای دفاع او تأمين شده
باشد ،
مجرم بودن وی به طور قانونی محرز گردد.
(
2 هيچ کس نبايد برای انجام دادن يا انجام ندادن عملی که در موقع ارتکاب آن ،
به موجب
حقوق ملی يا بين المللی جرم شناخته نمی شده است ،
محکوم نخواهد شد. همچنين هيچ
مجازاتی شديدتر از مجازاتی که در موقع ارتکاب جرم به آن تعلق می گرفت ،
درباره ی
کسی اعمال نخواهد شد.
ماده 12 نبايد در زندگی خصوصی ،
امور خانوادگی ،
اقامت گاه يا مکاتبات هيچ کس مداخله
های خودسرانه صورت گيرد يا به شرافت و آبرو و شهرت کسی حمله شود. در برابر چنين
مداخله ها و حمله هايی ،
برخورداری از حمايت قانون حق هر شخصی است.
ماده 13
(
1 هر شخصی حق دارد در داخل هر کشور آزادانه رفت و آمد کند و اقامت گاه خود را
برگزيند.
(
2 هر شخصی حق دارد هر کشوری ،
از جمله کشور خود را ترک کند يا به کشور خويش
بازگردد.
ماده 14
(
1 در برابر شکنجه ،
تعقيب و آزار ،
هر شخصی حق درخواست پناهندگی و برخورداری از
پناهندگی در کشورهای ديگر را دارد.
(
2 در موردی که تعقيب واقعاً در اثر جرم عمومی و غير سياسی يا در اثر اعمالی مخالف با
هدف ها و اصول ملل متحد باشد ،
نمی توان به اين حق استناد کرد.
ماده 15
(
1 هر فردی حق دارد که تابعيتی داشته باشد.
(
2 هيچ کس را نبايد خودسرانه از تابعيت خويش ،
يا از حق تغيير تابعيت محروم کرد.
ماده 16
(
1 هر مرد و زن بالغی حق دارند بی هيچ محديتی از حيث نژاد ،
مليت ،
يا دين با همديگر
زناشويی کنند و تشکيل خانواده بدهند. در تمام مدت زناشويی و هنگام انحلال آن ،
زن
و شوهر در امور مربوط به ازدواج حقوق برابر دارند.
(
2 ازدواج حتماً بايد با رضايت کامل و آزادانه ی زن و مرد صورت گيرد.
(
3 خانواده رکن طبيعی و اساسی جامعه است و بايد از حمايت جامعه و دولت بهره مند
شود.
ماده 17
(
1 هر شخص به تنهايی يا به صورت جمعی حق مالکيت دارد.
(
2 هيچ کس را نبايد خودسرانه از حق مالکيت محروم کرد.
ماده 18 هر شخصی حق دارد از آزادی انديشه ،
وجدان و دين بهره مند شود : اين حق مستلزم
آزادی تغيير دين يا اعتقاد و همچنين آزادی اظهار دين يا اعتقاد ،
در قالب آموزش
دينی ،
عبادت ها و اجرای آيين ها و مراسم دينی به تنهايی يا به صورت جمعی ،
به طور
خصوصی يا عمومی است .
ما ده 19 هر فردی حق آزادی عقيده و بيان دارد و اين حق مستلزم آن است که کسی از داشتن
عقايد خود بيم و نگرانی نداشته باشد و در کسب و دريافت و انتشار اطلاعات و افکار ،
به تمام وسايل ممکن بيان و بدون ملاحظات مرزی آزاد باشد.
ماده 20
(
1 هر شخصی حق دارد از آزادی تشکيل اجتماعات ،
مجامع و انجمن های مسالمت آميز
بهره مند گردد.
(
2 هيچ کس را نبايد به شرکت در هيچ اجتماعی مجبور کرد.
ماده 21
(
1 هر شخصی حق دارد که در اداره امور عمومی کشور خود ،
مستقيماً يا به وساطت
نمايندگانی که آزادانه انتخاب شده باشند ،
شرکت جويد.
(
2 هر شخصی حق دارد با شرايط برابر به مشاغل عمومی کشور خود دست يابد.
(
3 اراده ی مردم ،
اساس قدرت حکومت است : اين اراده بايد در انتخاباتی سالم ابراز شود
که به طور ادواری صورت می پذيرد. انتخابات بايد عمومی ،
با رعايت مساوات و با رأی
مخفی يا به طريقه ای مشابه برگزار شود که آزادی رأی را تأمين کند.
ماده 22 هر شخصی به عنوان عضو جامعه حق امنيت اجتماعی دارد و مجاز است به ياری
مساعی ملی و همکاری بين المللی ،
حقوق اقتصادی ،
اجتماعی و فرهنگی ضروری برای
حفظ حيثيت و کرامت و رشد آزادانه ی شخصيت خود را ،
با توجه به تشکيلات و منابع
هر کشور ،
به دست آورد.
ماده 23
(
1 هر شخصی حق دارد کار کند ،
کار خود را آزادانه برگزيند ،
شرايط منصفانه و رضايت
بخشی برای کار خواستار باشد و در برابر بی کاری حمايت شود.
(
2 همه حق دارند که بی هيچ تبعيضی ،
در مقابل کار مساوی ،
مزد مساوی بگيرند.
(
3 هر کسی که کار می کند حق دارد مزد منصفانه و رضايت بخشی دريافت دارد که زندگی
او و خانواده اش را موافق حيثيت و کرامت انسانی تأمين کند و در صورت لزوم با ديگر
وسايل حمايت اجتماعی کامل شود.
(
4 هر شخصی حق دارد که برای دفاع از منافع خود با ديگران اتحاديه تشکيل دهد و يا به
اتحاديه های موجود بپيوندد.
ماده 24 هر شخصی حق استراحت ،
فراغت و تفريح دارد و به ويژه بايد از محدوديت معقول
ساعات کار و مرخصی ها و تعطيلات ادواری با دريافت حقوق بهره مند شود.
ماده 25
(
1 هر شخصی حق دارد که از سطح زندگی مناسب برای تأمين سلامتی و رفاه خود و
خانواده اش ،
به ويژه از حيث خوراک ،
پوشاک ،
مسکن ،
مراقبت های پزشکی و خدمات
اجتماعی ضروری برخوردار شود ؛
همچنين حق دارد که در مواقع بی کاری ،
بيماری ،
نقض عضو ،
بيوگی ،
پيری يا در تمام موارد ديگری که به عللی مستقل از اراده ی
خويش وسايل امرار معاشش را از دست داده باشد ،
از تأمين اجتماعی بهره مند گردد.
(
2 مادران و کودکان حق دارند که از کمک و مراقبت ويژه برخوردار شوند. همه ی کودکان ،
اعم از آن که در پی ازدواج يا بی ازدواج زاده شده باشند ،
حق دارند که از حمايت
اجتماعی يکسان بهره مند گردند.
ماده 26
(
1 هر
شخصی حق دارد که از آموزش و پرورش بهره مند شود. آموزش و پرورش ،
و دست
کم آموزش ابتدايی و پايه بايد رايگان باشد. آموزش ابتدايی اجباری است . آموزش فنی
و حرفه ای بايد همگانی شود و دست يابی به آموزش عالی بايد با تساوی کامل برای
همه امکان پذير باشد تا هر کس بتواند بنا به استعداد خود از آن بهره مند گردد.
(
2 هدف آموزش و پرورش بايد شکوفايی همه جانبه ی شخصيت انسان و تقويت رعايت
حقوق بشر و آزادی های اساسی باشد. آموزش و پرورش بايد به گسترش حسن تفاهم ،
دگرپذيری و دوستی ميان تمام ملت ها و تمام گروه های نژادی يا دينی و نيز به گسترش
فعاليت های ملل متحد در راه حفظ صلح ياری رساند.
(
3 پدر و مادر در انتخاب نوع آمزش و پرورش برای فرزندان خود ،
بر ديگران حق تقدم
دارند.
ماده 27
(
1 هر شخصی حق دارد آزادانه در زندگی فرهنگی اجتماع سهيم و شريک گردد و از هنرها
و به ويژه از پيشرفت علمی و فوايد آن بهره مند شود.
(
2 هر
کس حق دارد از حمايت منافع معنوی و مادی آثار علمی ،
ادبی يا هنری خود
برخوردار گردد.
ماده 28 هر شخصی حق دارد خواستار برقراری نظمی در عرصه ی اجتماعی و بين المللی باشد
که حقوق و آزادی های ذکر شده در اين اعلاميه را به تمامی تأمين و عملی سازد.
ماده ی 29
(
1 هر فردی فقط در برابر آن جامعه ای وظايفی بر عهده دارد که رشد آزادانه و همه جانبه
ی
او را ممکن می سازد.
(
2 هر
کس در اعمال
حقوق و بهره
گيری از آزادی
های خود فقط
تابع محدوديت
هايی
قانونی
است که صرفاً
برای شناسايی
و مراعات حقوق
و آزادی های
ديگران و برای
رعايت
مقتضيات
عادلانه ی
اخلاقی و نظم
عمومی و رفاه
همگانی در
جامعه ای
دموکراتيک
وضع شده اند.
( 3
اين حقوق و
آزادی ها در
هيچ موردی
نبايد برخلاف
هدف ها و اصول
ملل متحد
اعمال
شوند. قانونی است که صرفاً برای شناسايی و مراعات حقوق و آزادی های ديگران و برای
رعايت مقتضيات عادلانه ی اخلاقی و نظم عمومی و رفاه همگانی در جامعه ای
دموکراتيک وضع شده اند.
ماده ی 30 هيچ يک
از مقررات
اعلاميه ی
حاضر نبايد
چنان تفسير
شود که برای
هيچ دولت ،
جمعيت
يا
فردی متضمن
حقی باشد که
به موجب آن
برای از بين
بردن حقوق و
آزادی های
مندرج
در
اين اعلاميه
فعاليتی
انجام دهد يا
به عملی دست
بزند.
-----------------------------------------------------------------------------------
در
ترجمه ی اين
اعلاميه از سه
منبع زير بهره
گرفته شده است :
1- داريوش
آشوری ،
دانشنامه
سياسی ،
انتشارات سهروردی
و مرواريد ،
تهران ،
. 1366 ، ص 133 138
2
-هوشنگ
ناصرزاده (
گردآورنده ) ،
اعلاميه های حقوق
بشر ،
انتشارات
جهاد
. دانشگاهی
، تهران ، 1372 ، ص 12 17
ترجمه
ی علی ميرزايی
با همکاری رضا
، « اعلاميه ی
جهانی حقوق
بشر »
3-
رضايی ، نگاه
نو ، شماره ی 37 ،
تابستان 1377 ، ص 190 196
) مترجم:
محمدجعفر
پوينده
(