منابع مالی "داعش" و حمایتهای مالی منطقهای
بقلم شاهرخ بهزادی

تاریخ پخش یکشنبه ۲۱ ژوئن ۲۰۱۵

بیش از یکسال از سقوط "موصل" دومین شهر بزرگ عراق به دست نیروهای جهادگرای موسوم به "داعش" میگذرد. به رغم ایجاد یک ائتلاف بینالمللی به رهبری آمریکا در فردای تسخیر "موصل" و تداوم بمباران هوایی مواضع این گروه توسط جنگندههای ائتلاف به هدف پشتیبانی از نیروهای پیشمرگه کرد و نیروهای دولتی عراق، همچنین ارسال سلاح و اعزام مشاورین و نیروهای ویژه از سوی آمریکا و نیروهای ائتلاف، گروه "دولت اسلامی" کماکان تمامیت ارضی کشورهای عراق و سوریه را تهدید میکند. خطر داعش تنها به عراق و سوریه محدود نمیشود بلکه نفوذ این گروه از مرزهای این دو کشور بسیار فراتر رفته و بسیاری از کشورها در منطقه و قاره آفریقا را تهدید میکند.
گزارش سالانه وزارت امور خارجه آمریکا، درباره تروریسم در جهان که جمعه شب منتشر گردید، گروه دولت اسلامی موسوم به داعش را به عنوان مهم ترین و عمده ترین گروه تروریستی در جهان توصیف کرده است. گروهی که توانائیهای رزمی و تاکتیکی، اطلاعاتی، تبلیغاتی و خصوصاً مالی آن ابعادی گسترده دارد. توانائیهایی که در ابعاد یک دولت میگنجند.
برای بحث و گفتگو درباره پیشرفت و نفوذ گروه دولت اسلامی، همچنین تواناییهای این گروه تروریستی خصوصاً تواناییهای مالی و کمکها و حمایتهایی که داعش از نظر مالی و تسلیحاتی در گذشته دریافت کرده و احتمالاً هنوز هم دریافت می کند، آقای مهران براتی، پژوهشگر و کارشناس امور بینالمللی مقیم آلمان و آقای مهراد عمادی اقتصاددان مقیم انگلستان در میزگرد رادیویی زمینه ها و دیدگاهها، نقطه نظرات خود در باره دلایل گسترش داعش و همچنین کمکها و منابع مالی این گروه تروریستی را بیان داشتهاند.
مهران براتی خاستگاه داعش در عراق را از بطن نیروهای اطلاعاتی سابق عراق در زمان صدام حسین میداند. او "ابو بکر البغدای" رهبر کنونی داعش را افسر سابق اطلاعاتی نیروی هوایی عراق در زمان صدام حسین معرفی میکند.
مهران براتی، معتقد است که دو عامل عمده پیدایش و گسترش داعش در عراق را تسهیل کرده است: نخست، سیاست حمایت جمهوری اسلامی از یک دولت شیعی در عراق که اعراب سنی عراق را منزوی کرده است؛ دوم، سیاست های اشتباه جرج بوشِ پسر در عراق.
مهران براتی، عامل مالی در گسترش داعش در منطقه را عامل اصلی نمیداند؛ او اعتقاد دارد که عامل ایدئولوژیک، عامل اصلی در گسترش داعش بوده است.
مهرداد عمادی بر خلاف مهران براتی عامل مالی را مهم ترین عامل رشد و پیشرفت داعش در منطقه میداند.
او به سال ٢٠٠١ تا ٢٠٠٣میلادی اشاره میکند که کشورهای عربستان سعودی و قطر و دیگر کشورهای متحد آنها برای تقویت یک نیروی مقاومت در برابر دولت شیعی عراق، به طور غیر رسمی و با حضور شاهزاده "بندر" به گردهم آمدند تا در این باره تدبیر کنند.
مهرداد عمادی، میگوید در آن سالها، داعش به عنوان نیروی اصلی مقاومت در برابر دولت شیعه عراق از سوی عربستان و قطر مورد حمایت مالی قرار گرفت. در آن هنگام مبلغی بین ١٫۵ تا ٢ میلیارد دلار در چهار بخش در اختیار این گروه تروریستی قرار گرفت. همچنین تسلیحات مورد نیاز عملیات داعش از آفریقا و از ژاپن و از طریق مالزی تهیه و در اختیار این گروه تروریستی قرار گرفت.
مهرداد عمادی، می گوید گروه دولت اسلامی با دریافت این حمایت های مالی قادر شد تا نسبت به انجام عملیات گسترده در خاک عراق و سوری اقدام کند. عملیاتی که با تصاحب سرزمین هایی در این دو کشور همراه بود و به داعش فرصت داد تا بتواند بخشی از منابع مالی مورد نیاز خود را تأمین کند.
مهرداد عمادی و مهران براتی، هر دو اعتقاد دارند که داعش از کمک های خارجی منطقه ای، خصو صاً خانواده های ثروتمند و متنفذ عربستان سعودی و قطر بهره مند شده است. مهران براتی میگوید که کمک های عربستان سعودی و قطر از طریق کویت در اختیار داعش قرار گرفته است. آنان اعتقاد دارند که این کمک ها هنوز کمابیش ادامه دارد
مهرداد عمادی میگوید که داعش برای عملیات و گسترش نفوذ خود هر ساله به بودجه ای نزدیک به ٣ میلیارد دلار نیاز دارد. او میگوید که بیش از 1.2 میلیارد دلار از این بودجه از طریق منابع داخلی داعش تأمین میگردد و این گروه کماکان به کمک های خارجی وابسته است.
مهران براتی و مهرداد عمادی در باره آینده منطقه خاورمیانه خوشبین نیستند. آنان اعتقاد دارند که در غیاب یک ائتلاف واقعی جهانی که با امکانات بسیار وسیع نظامی و به نحو شفاف و بی نقاب با داعش مبارزه کند، داعش به عنوان یک نیروی مخرب در منطقه باقی مانده و به گسترش خود ادامه خواهد داد.
گوش کنید