معترضان
ونزوئلایی؛
زندگی با گاز
اشک آور
دنیل لنزبرگ
رودریگوئز
جرس: جنبش
لیبرال
ونزوئلا با
ابداعات خود برای
مقابله با
سرکوب خشن
دولتی آماده‌تر
می‌شود.
همزمان
با بالا گرفتن
اعتراضات ضد
دولتی در ماه
گذشته، خوزه
رافائل
بِسِرا (۲) یکی از
افسران گارد
ملی ونزوئلا
در محل سهمگین‌ترین
درگیری‌های
کشور در استان
تچیرا (۲) مستقر
شده بود. او به
من گفت «شما می‌توانید
۵۰۰ گاز
اشک آور به
درون جمعیت
پرتاب کنید...
اما وقتی که
آشوبگران
ماسک ضدگاز بر
صورت دارند و
لباس‌های
ضخیم (برای
جلوگیری از
سوختگی و نفوذ
گلوله‌های
پلاستیکی)
پوشیده‌اند،
کوچک‌ترین
ضربه‌ای به آن‌ها
وارد نمی‌شود.»
معترضان در
ونزوئلا به
خاطر برخورد
خشونت آمیز
نیروهای
انقلابی طی
سالیان
متمادی تجربه
کسب کرده و
آبدیده شده‌اند.
با استفاده از
قسمت اعظم این
تجربیات و به
منظور مقابله
با گازهای اشک
آور، سلاح
مورد علاقه
رژیم برای
کنترل
تظاهرات، به
تولید ماسک‌های
ضدگاز دست زده‌اند.
بسرا ادامه
داد «تمام
معترضان برای
مقابله با
سلاح‌های معدودی
که استفاده از
آن‌ها برای ما
مجاز است، خود
را به نحوی
آماده کرده‌اند...
و ما هم اجازه
نداریم که
ماسک یا پارچه
روی صورت مردم
را برداریم.»
بسرا با اشاره
به اینکه بعضی
اوقات توسط
معترضان «از
لحاظ جسمی و
روانی مورد
حمله قرار گرفته»،
از زمانی گفت
که به خاطر
پرتاب کوکتل
مولوتوف از
سوی آشوبگران
مجبور به عقب
نشینی شده
بود. علیرغم
مجهز بودن او
و همکارانش به
باتوم و «سلاح‌های
دیگر»، که وی
از توضیح
بیشتر راجع به
آن‌ها طفره
رفت، بسرا
خاطرنشان کرد
«به ما دستور داده
بودند که تنها
برای حفظ
جانمان و در
صورت وجود
تهدید
مستقیم، از
سلاح استفاده
کنیم.» در
نتیجه، او و
همکارانش
«احساس ضعف» می‌کردند؛
مخصوصا به
خاطر اینکه
استفاده از
گاز اشک آور
هم بی‌نتیجه
بود.
سخنان بسرا
شدیدا
تاثیرگذار
بود، تا جایی
که من برای
لحظه‌ای خود
را در طرف
دیگر ماجرا
احساس کردم.
اولین تجربه
شخصی من از
حضور در صفوف
«سرکوب شدگان»
به سال ۲۰۰۷ و
تجمع اعتراضی
مرکز خرید
بریون (۳) در
کاراکاس باز
می‌گردد. در
آن زمان هوگو
چاوز در
اقدامی
جنجالی شبکه
تلویزیونی
مخالفان،
تلویزیون
رادیو کاراکاس
را تعطیل کرده
بود و تظاهرات
در اعتراض به
تصمیم او
انجام می‌گرفت.
من به آن
تجربه افتخار
می‌کنم، چرا
که به هیچ وجه
آمادگی
مواجهه با
چنین رویدادی
را نداشتم. ما
مورد هجوم
نیروهای زره
پوش گارد ملی
واقع شدیم که
از ماشین‌های
آبپاش، خودرو‌های
نفربر و پرتاب
کننده گاز اشک
آور استفاده می‌کردند.
[در مقابل] من
فقط به یک
دوربین مجهز
بودم. در
دریایی از گاز
دست و پا می‌زدم،
گویی لنزهای
درون چشمانم
آب می‌شدند و
از شدت سوزش
مرا کور کرده
بودند. از دوستانم
جدا شده بودم
و ناگهان نفس
نفس زنان خود را
در چند کوچه
آن طرف‌تر
یافتم.
ما به طور کلی
از واژه «گاز
اشک آور»
استفاده می‌کنیم،
حال آنکه در
انواع مختلف
اشک آور‌ها از
مواد متفاوتی
استفاده می‌شود.
یکی از
پرکاربرد‌ترین
آن‌ها گاز سی
اس (۴) است.
قرار گرفتن در
معرض این
ماده، تحرکات
شدید مخاط
غشای چشم،
بینی، دهان،
گلو و تمام
مجاری تنفسی
را به همراه
دارد. این
ماده در غلظت‌های
بالا‌تر می‌تواند
به بیهوشی، آسیب
دائمی چشم و
حتی خفگی منجر
شود. تازه از
خطر برخورد
خود کپسول‌هایی
که این مواد
درون آن‌ها
قرار دارند و
به وسیله
پرتاب کننده‌ها
با سرعت بالا
به سمت مردم
روانه می‌شوند،
نباید صرف نظر
کنیم. در واقع
اگر به خاطر
رسیدن یک
غریبه دلسوز و
مجهز نبود، که
روی پیراهنم
سرکه بریزد و
با آن سر و
صورتم را
بپوشاند، شاید
داستان آن روز
من هم پایان
تراژیکی پیدا
می‌کرد. پارچه
آغشته به سرکه
به نحوی اثر
گاز را خنثی
می‌کند و
اجازه می‌دهد
که فرد از
طریق فیلتر
اسیدی پارچه
تنفس کند.
استفاده از
روش فوق به
قربانی این
امکان را می‌دهد
که خود را به
مکانی امن‌تر
برساند، ولی
درمورد احساس
خارش و سوزش
پوست چندان
اثری ندارد.
چرخه اعتراض و
سرکوب اخیر در
ماه فوریه
آغاز شد و بر
اثر این
درگیری‌ها
تاکنون
تعدادی جان
باخته و صد‌ها
نفر بازداشت و
زخمی شده‌اند.
از آن موقع،
مخالفان رژیم
برای آموزش
تمرین‌های
مبارزه از هر
فرصتی
استفاده کرده‌اند.
مثلا درباره
چگونگی ساخت
ماسک‌های
ضدگاز در خانه
فیلم‌های
مختلفی بر
روی یوتیوب
قرار گرفته
است. معترضان
و گروه‌های
اجتماعی فضای
مجازی را از
آنچه که باید
(و نباید) در
جریان
تظارهرات به
همراه داشت پر
کرده‌اند. به
لطف حجم بالای
اطلاعات به
اشتراک گذاشته
شده، حتی
استفاده از
سرکه هم دیگر
رایج نیست و
جای خود را به
روش‌های بهتر
و موثر تری
داده است.
جنبش پیشرو
[مخالفان
لیبرال] ضد
انقلاب
کارکاس امروز
ترجیح می‌دهد
که از مالوکس (۵) استفاده
کند. از ترکیب
این ضد اسید
با آب پادزهر
به مراتب قوی
تری ساخته می‌شود
که اثر
التهابی و
خطرات گاز را
به حداقل می‌رساند.
گاز اشک آوری
که امروزه
توسط نیروهای
ونزوئلایی
مورد استفاده
قرار می‌گیرد،
نسبت به آن
گاز ساخت چین
که در سال ۲۰۰۷ من
دیدم، بسیار
قوی‌تر است.
بسرا با
مباهات به من
گفت که
ونزوئلا دیگر
وارد کننده
گاز اشک آور
نیست. حالا
دیگر دولت
محصول مورد
نیازش را خود
تولید می‌کند؛
توسط یک شرکت
دفاعی دولتی
که شرکت صنایع
نظامی بدون
نام ونزوئلا (۶) خطاب می‌شود.
هرچند بسیاری
از پوکه‌هایی
که به تازگی
به دست من
رسیده،
همانطور که در
عکس زیر
مشاهده می‌کنید،
در حقیقت از
برزیل وارد
شده و در
کارخانه
فناوری‌های
غیرمرگبار
کندور (۷) مستقر
در ریو و برای
صادرات ساخته
شده است. روزنامه
اولتیماس
نوتیسیاس (۸) در گزارشی
که اخیرا
منتشر کرده،
از خرید بیش
از ۱۵۰
تن گاز اشک
آور توسط رژیم
کارکاس از
شرکت کندور
مابین سال‌های
۲۰۰۸ تا ۲۰۱۱ پرده
برداشته است.
به گزارش این
روزنامه قیمت
گازهای اشک
آور خریداری
شده چیزی بین ۶. ۵ تا ۹
میلیون دلار
بوده است.
شرکت کندور
البته با جنجال
بیگانه نیست،
و چندین بار
به خاطر تلفات
ناشی از
کاربرد
محصولاتش
مورد انتقاد
قرار گرفته است.
در سال ۲۰۱۱
گازهای اشک
آور کندور
توسط دولت
سرکوبگر بحرین
برای مقابله
با معترضان
استفاده شد و
گفته می‌شود
که به مرگ دو
کودک انجامید.
درپی آن ماجرا
وقتی شرکت
مورد تاخت و
تاز منتقدان
واقع شد،
کندور در پاسخ
ادعا کرد که
نیروهای
بحرینی به
خاطر عدم
بکارگیری «دستور
العمل» هنگام
استفاده از
محصول،
قرارداد را
نقض کرده‌اند
و آن‌ها باید
پاسخگو باشند.
به
نظر می‌رسد که
ونزوئلا
همچون بحرین
قادر نیست یا
نمی‌خواهد که
طبق دستورات
دفترچه
راهنما از
محصول
استفاده کند.
در دفترچه
راهنما آمده
است که برای
استفاده ایمن
از اشک آور باید
آن را بر خلاف
جهت باد و به
فاصله چند متری
تجمع پرتاب
کرد، تا به
معترضان زمان
کافی برای
متفرق شدن
داده شود. با
این وجود، بنا
به سخنان
بسرا، گاز اشک
آور در کل به
شکل دیگری
مورد استفاده
قرار می‌گیرد.
هرچند برای
آموزش نحوه
استفاده از
گاز اشک آور
افراد متخصصی
در گارد ملی
کار می‌کنند،
ولی طبق
تجربیات بسرا
استفاده
استاندارد
یعنی هدف
گرفتن قلب
جمعیت، البته
راهکاری هم
برای جلوگیری
از برخورد
کپسول به
معترضان وجود
دارد. او توضیح
داد «اگر شما
بتوانید
کپسول اشک آور
را به سمت
مرکز گروه
بفرستید،
بیشترین شانس
برای پراکنده
کردن جمعیت را
فراهم کرده‌اید.
وقتی آن را با
فاصله از
جمعیت پرتاب
کنید به آن
خوبی جواب نمی‌دهد.»
در حال حاضر،
مسئولان و
جمعیت
معترضان
ونزوئلایی به
نوعی در یک
مسابقه
تسلیحاتی گیر
افتاده‌اند،
و هردو طرف در
تلاشند که خود
را با واقعیت
جدید درگیری‌های
شهری هماهنگ
کنند. به علت
نبوغ و ظرافت
معترضان در
مقابله با
تاکتیک‌های
رژیم، آمار
کشته‌ها
تاکنون پایین
مانده است و
علیرغم ماه‌ها
درگیری و
سرکوب بسیار
خشن، به جای
تلفات چند صد
نفری، تنها
چند ده نفر
جان باخته‌اند.
البته کاهش
بازده
استفاده از
گاز اشک آور
علت دیگری هم
دارد. گاز اشک
آوری که هم
اکنون توسط نیروهای
دولتی مورد
استفاده قرار
می‌گیرد عمر
مفید کوتاهی
داشته، و
بیشتر آن اشک
آورهای
برزیلی که از
سال ۲۰۰۸
تا ۲۰۱۱
به کشور وارد
شده، امروز
دیگر منقضی
شده است. وقتی
تاریخ «مصرف»
گاز تمام شود
اثر سوزش چشم
آن کمتر می‌شود،
ولی به خاطر
پایه سیانیدی
(۹) همچنان
بسیار خطرناک
است و خاصیتی
که موجب از حال
رفتن و خفگی
می‌شود را حفظ
می‌کند.
نیروهای گارد
ملی ونزوئلا
وقتی فهمیدند
که پرتاب اشک
آور به «فاصله
ایمن» جواب
مورد نظرشان
را نمی‌دهد،
محتاطانه
گزینه پرتاب
هوایی و
مستقیم اشک
آور به سوی
جمعیت را
انتخاب کردند.
هرچند ممکن
است که این
تاکتیک در
پراکنده کردن
تظاهر کنندگان
موثر باشد،
اما خطر ایجاد
عوارض تنفسی
را هم چند
برابر می‌کند.
این مثال
نشانگری است
از خطرات بی‌مبالاتی
کنونی رژیم در
استفاده از
اشک آور‌ها؛
در جریان
تظاهرات
دانشجویان
دانشگاه مرکزی
کاراکاس در ۱۲ مارس،
گارد ملی ۸۵۰ گاز
اشک آور به
سمت جمعیت
شلیک کرد که
در نهایت به
بستری شدن ۲۵ نفر به
علت خفگی یا
نارسایی حاد
تنفسی در بیمارستان
دانشگاه منجر
شد.
فرانسیسکو
مارکز (۱۰)
رئیس دفتر
دیوید
سمولانسکی (۱۱)، شهردار
منطقه
هاتیلوی
کاراکاس و از
مخالفان دولت
مادورو است.
آقای مارکز از
اعتراضاتی که
در جریان آن
نیروهای
دولتی گاز اشک
آور را مستقیم
به سمت قلب
جمعیت پرتاب
می‌کردند،
مورد دیگری را
برای من شرح
داد. این
حادثه توسط
کسانی که از
نزدیک تماشاچی
ماجرا بودند فیلم
برداری شده
است. او گفت
«همه سرفه می‌کردند...
شهردار سرفه
می‌کرد،
همینطور
گروهی از زنان
که آنجا
بودند. حتی
خود نیروهای
گارد هم سرفه
می‌کردند...»
در شرایطی که
به نظر می‌رسد
بی‌ثباتی
کنونی
ونزوئلا رو به
افول است، و
جانشینان
چاوز نفسی از
روی راحتی
کشیده و [برای
ماندن در
قدرت] خود را
برای درگیری‌های
بعدی آماده می‌کنند،
نسل جدیدی از
مبارزان
آزادی خواه
ونزوئلایی
درحال شکل
گیری است که
می‌تواند
برتری فاحش
دولت در
استفاده از
منابع و امکانات
را به بهترین
شکل خنثی کند.
چاوزیست‌ها
در فقدان رهبر
نامدار خود،
می‌خواهند که
سیاست‌های
ایدئولوژی
محورشان را با
شرایط بحرانی
جدید منطبق
کنند. این
درحالی است که
برطرف شدن عوامل
محرک
اعتراضات،
یعنی کمبود
مایحتاج زندگی،
تورم بالا و
نقض حقوق بشر (۱۲) بعید به
نظر می‌رسد.
درنتیجه
رویارویی‌های
آتی اجتناب
ناپذیرند و
بازی خشن موش
و گربه
احتمالا در
آینده به
وضعیت معمول
ونزوئلا تبدیل
خواهد شد.
بسرا هم نسبت
به اینکه
اعتراضات
برای بلند مدت
تحت کنترل
باقی بماند شک
دارد. او جمله
مشهوری از
سیمون
بولیوار،
بنیانگذار
فقید ونزوئلا
را [شاید
ناآگاهانه] بر
زبان آورد
«ننگ باد بر آن
سربازی که
اسلحه‌اش را
به سمت مردم
خود نشانه
برود.» بسرا
افزود «همه
این مساله را
می‌دانند و
این درست
همان دلیلی
است که مردم
به خاطر آن می‌خواهند
ما را به سمت
خود
برگردانند.»
نوشته:
دنیل لنزبرگ
رودریگوئز (۱۳)
منبع: فارین
پالیسی
۱- José Rafael Becerra
۲- Táchira
۳- Plaza Brión
۴- C۱۰ H۵ Cl N۲
۵- Maalox
مالوکس نام
تجاری یک
داروی آنتی
اسید حاوی کلسیم
کربنات است و
همچون
داروهای
رانیتیدین و آلمینیوم‌ام
جی برای درد
معده استفاده
می‌شود.
۶- Venezuelan Anonymous
Company of Military Industry
۷- Condor Non-Lethal
Technologies
۸- Ultimas Noticias
۹- Cyanide
۱۰- Francisco Marquez
۱۱- David Smolansky
۱۲- ونزوئلا
با مشکلات
اقتصادی
فراوانی
روبرو است و
در حال حاضر
با تورمی
بالای ۵۰
درصد دست و
پنجه نرم می‌کند.
از مقایسه کلی
شرایط ایران و
ونزوئلا محورهای
مشترکی به دست
می‌آید. جوامع
هردو کشور با
مشکلات عمیق اقتصادی
مواجه‌اند،
به شدت از نظر
ایدئولوژیک
سرکوب می‌شوند
و هردو با نقض
گسترده حقوق
بشر روبرو هستند.
درحالی که این
دو کشور از
نظر منابع
طبیعی بسیار
غنی هستند؛
ونزوئلا
دومین ذخایر
بزرگ نفتی
جهان را
داراست و
ایران
چهارمین
ذخایر نفت و
بیشترین
منابع گاز
جهان را در
اختیار دارد.
شرایط
اقتصادی این
دو کشور مثال
بارزی است از
نتایج
سیاستگذاری
با مبنای ایدئولوژیک.
۱۳- Daniel Lansberg-Rodríguez
او از محققان
پروژه تطبیق
قوانین اساسی
است. مقالات
آقای لنزبرگ
هر هفته در
روزنامه
یونیورسال
ونزوئلا چاپ
می‌شود.